BADANIA NAD POZIOMEM MAGNEZU W SUROWICY KRWI KOBIET I NOWORODKÓW W RÓŻNYCH STANACH CHOROBOWYCH 

Alina Joanna Hłyńczak, Maria Suska, Kazimierz Szyszka,
Wiesława Orowicz, Jolanta Stasiak, Andrzej Raczyński
Z Katedry Biochemii i Fizjologii Zwierząt Uniwersytetu Szczecińskiego
Kierownik: prof. dr hab. A. J. Hłyńczak

Magnez należy do grupy tzw. pierwiastków masowych, a jego zawartość w tkankach osoby dorosłej wynosi 400 mg/kg masy ciała, u noworodków zaś 200-300 mg/kg. Znajduje się on w trzech głównych pulach: w mineralnej części kości, w komórkach (głównie wątroby, mięśni, nerek) oraz w przestrzeni pozakomórkowej (1, 2, 3, 7, 8). Jony magnezowe są niezbędne m.in. w biosyntezie białek, stymulując przejście aminokwasów do form aktywnych, które z kolei przyłączają się do t-RNA w rybosomach, a także w procesach glikolizy, beta-oksydacji, oksydatywnej fosforylacji, aktywnym transporcie jonów, sprzężeniu elektrochemicznym, cyklu ornitynowym Krebsa, przemianie kwasów dezoksyrybonukleinowych i wielu innych procesach (3, 7, 8, 9).

Dobowe zapotrzebowanie na magnez wynosi 200-350 mg. W czasie ciąży, w związku z szybkim rozwojem płodu i ogólnym przestrojeniem metabolizmu kobiety wzrasta ono do 450 mg (3, 8). Zmniejszenie ilości pierwiastka poniżej charakterystycznych dla danej tkanki jego stężeń granicznych, odbija się niekorzystnie nie tylko na czynności wielu narządów, ale także powoduje wystąpienie w nich dość wyraźnych i trwałych zmian morfologicznych (4, 9).

Szczególnie wrażliwe na niedobór magnezu są organizmy szybko rosnące tj. płody i noworodki, u których może powstać tzw. zespół wzrostowy niedoboru magnezu, gdzie wśród objawów pobudzenia układu parasympatycznego i mięśniowego może dojść do nagłych zejść śmiertelnych. Także zatrucie ciążowe, przedwczesne porody i poronienia uważa się za następstwa niedoboru magnezu i zwiększenie sodu i wapnia, w niektórych grupach mięśni (2, 3). Badania na zwierzętach doświadczalnych wykazały u ciężarnych samic, że niedobór magnezu ogranicza głównie rozwój mózgu u płodów (2, 3) i może być teratogenny (4).

 Z uwagi na tak ważną rolę tego pierwiastka dla rozwoju organizmu w życiu płodowym podjęto pracę na temat poziomu magnezu u kobiet rodzących i ich noworodków, a także u kobiet zdrowych i ze średnią i ciężką gestozą EPH (późne zatrucie ciążowe) w 37-39 tygodniu ciąży. 

MATERIAŁ I METODA 

Do badań typowano kobiety rodzące w 40 tygodniu ciąży, klinicznie zdrowe, o masie noworodka do 2500 g. Z grupy badanej wyeliminowano przypadki noworodków od rodziców o niskim wzroście. Grupę kontrolną stanowiły rodzące kobiety zdrowe w 40 tygodniu ciąży, o masie noworodków 3500 +/- 250 g. Po wczesnym odpępowieniu noworodka pobierano krew jednocześnie z żyły pępowinowej i żyły łokciowej matki. 

Inną grupę stanowiły kobiety z gestozą EPH oraz ciężarne kobiety zdrowe w 37-39 tygodniu ciąży. Krew była pobierana z żyły łokciowej 4 godziny po ostatnim posiłku. 

 Poziom magnezu w surowicy określono metodą podaną w Prospektach Paya Unicam przy użyciu spektrofotometru absorpcji atomowej SP 1900 Unicam. Weryfikację hipotezy o istotności różnic między wartościami średnimi przeprowadzono przy użyciu testu t-Studenta. 

WYNIKI 

Uzyskane średnie poziomy magnezu w surowicy krwi badanych grup przedstawiono w tabeli I. 

 Tabela I. Zawartość magnezu w surowicy krwi kobiet i noworodków

 ^** - różnica statystycznie wysokoistotna (p<0,01) 

Porównując poziomy magnezu w surowicy krwi matek i ich noworodków stwierdzono wysoko istotną różnicę między średnim poziomem tego pierwiastka we krwi matek i ich noworodków z niedoborem masy ciał, przy czym w znacznie większej ilości występuje on u noworodków. Niewielka różnica poziomu metalu w surowicy krwi matek i ich noworodków z prawidłową masą urodzeniową jest nieistotna statystycznie.

Brak również istotnych różnic w poziomie magnezu w surowicy krwi matek grupy kontrolnej w stosunku do matek grupy doświadczalnej. Charakterystyczne jest natomiast, że zanotowano wysoko istotną różnicę między średnią zawartością metalu w surowicach noworodków w obu badanych grupach, przy czym poziom metalu jest wyższy w surowicy krwi noworodków z niedoborem masy ciała.

Wyniki uzyskane dla zdrowych kobiet ciężarnych i kobiet z gestozą nie wykazały istotnych statystycznie różnic.

OMÓWIENIE WYNIKÓW

Uzyskane w badaniach własnych poziomy magnezu w surowicy krwi kobiety rodzącej i jej noworodka są w zasadzie zgodne z danymi literaturowymi (1, 5, 6). Wzmożone zapotrzebowanie na ten pierwiastek pod koniec ciąży ma niewątpliwie związek z rolą jaką pełni on w przebiegu czynności skurczowej macicy podczas porodu i połogu (4, 5). To, być może, tłumaczy niższy poziom magnezu w surowicy krwi rodzących matek (nieco poniżej normy fizjologicznej w przypadku matek grupy kontrolnej) w porównaniu z ich noworodkami. Podobny wzajemny stosunek badanego pierwiastka w surowicy krwi kobiety rodzącej i jej noworodka wykazali inni autorzy (5, 6). 

Szczególny poziom magnezu w surowicy krwi noworodków z niedoborem masy ciała można tłumaczyć zwiększonym zapotrzebowaniem na ten pierwiastek i pokrywaniem tych potrzeb nawet wbrew gradientowi stężeń.

 WNIOSKI 

1. Istnieją wysoko istotne różnice w poziomie magnezu w surowicy krwi noworodków o prawidłowej masie ciała (poziomy niższe) w porównaniu do noworodków z niedoborem masy ciała (poziomy wyższe). 
2. Istnieją wysoko istotne różnice w poziomie metalu w surowicy krwi między matkami a ich noworodkami w grupie doświadczalnej (wyższe poziomy w surowicy krwi noworodków). 
3. U kobiet ciężarnych z gestozą nie zanotowano istotnych różnic w stężeniu magnezu w porównaniu z grupą kontrolną.

 STRESZCZENIE 

Badaniami objęto grupę kobiet rodzących w 40 tygodniu ciąży i ich noworodki z niedoborem masy ciała i z normalną masą urodzeniową, kobiety z gestozą oraz kobiety zdrowe w 37-39 tygodniu ciąży. Poziom magnezu w surowicy krwi określono przy użyciu spektrofotometru absorpcji atomowej SP 1900 UNICAN. Odnotowano wysoko istotną różnicę między średnim poziomem magnezu w surowicy krwi matek i noworodków z niedoborem masy ciała. Stwierdzono też wysoko istotne różnice w poziomie magnezu w surowicy krwi noworodków o prawidłowej masie ciała (poziom niższy) w porównaniu do noworodków z niedoborem masy ciała (poziom wyższy). U kobiet ciężarnych z gestozą nie stwierdzono istotnych różnic w stężeniu tego metalu w surowicy krwi w porównaniu z grupą kontrolną. 

PIŚMIENNICTWO 

1. Cabalska B., Skorkowska-Zieleniewska J., Nowakowska M.: Ped. Pol. 1988, 6, 337.
2. Chorąży W.: Farmacja Polska 1988, 12, 705.
3. Gumińska M.: Niedobór magnezu jako wynik zanieczyszczenia środowiska substancjami chemicznymi i jego skutki      zdrowotne. Chemiczne Substancje Toksyczne w środowisku. Wyd. PAN Wrocław 1990.
4. Hurley L. S., Cosens G., Theriault L. L.: J. Nutri. 1976, 106, 1254.
5. Kelm R.: Ped. Polska1986, 9, 554
6. Kozielec T., Lapis A., Szczepaniec H.: Poziomy magnezu, miedzi, cynku i żelaza we krwi i w moczu u kobiet    rodzących i noworodków w przebiegu ciąży prawidłowej. Mat. Konf. Nauk. PTMag. Szczecin 1991.
7. Krzewicki J.: Pol. Tyg. Lek. 1989, 30-31, 732.- 8. Wisłowska M., Trauber U.: Pol. Tyg. Lek. 1988, 30, 984.- 9. Wutzen J.: Pol. Tyg. Lek. 1989, 10-11, 243. 

Adres: A. J. Hłyńczak, Katedra Biochemii i Fizjologii Zwierząt, Wydział Biologii i Nauk o Morzu, Uniwersytet Szczeciński, ul. Felczaka 3a, 71-412 Szczecin.