Solna historia Ciechocinka
Solna historia Ciechocinka rozpoczyna się jeszcze w zamierzchłych czasach. Archeolodzy odnaleźli w jego pobliżu ślady urządzeń do warzenia soli pochodzącej z przełomu II i I wieku przed naszą erą. W XII wieku znana już dobrze była miejscowość Słońsk z licznych słonych źródeł z których miejscowa ludność od zamierzchłych czasów ważyła sól na domowy użytek. W dokumencie z 1185 roku napisano że "Castrum Zlonene" Leszek Kujawski nadał kolegiacie włocławskiej. Później Słońsk był miastem królewskim i kasztelanią. Posiadał nawet ratusz i gródek, który często zalewany przez Wisłę tracił na swym znaczeniu obronnym. Chociaż jeszcze w XV wieku odbywały się tu polsko-krzyżackie zjazdy graniczne. W XVI wieku jest to już tylko licha mieścina z drewnianym chylącym się ku ruinie kościółkiem i nędznymi domostwami zamieszkałymi przez ubogą ludność, przeważnie rybaków i przewoźników wiślanych. Lustracja generalna Rzeczpospolitej z 1620 roku podaje o Słońsku: "Ta wieś jest w posesji IMP.J.Widyńskiego, sekretarza JK Mości. Gburów (tak ówcześnie nazywano chłopów) w tej wsi było 20, teraz dla wojny i powietrza jest wszystkich 10".
W następnej lustracji w 1662 roku o Słońsku nie ma już wzmianki chociaż aż do XVIII wieku istniało tu formalnie probostwo Słońskie w skład którego wchodziły okoliczne wsie w tym również Ciechocinek, który w kolejnych latach wchłonął teren na którym leżał Słońsk.
Pierwsza wzmianka o Ciechocinku pochodzi z 1466r. Używano nazwy Ciechocinek i Ciechocino. Nazwa pochodzi prawdopodobnie od imienia Ciechota. Ostatecznie nad Drwęcą przyjęto używaną do dziś nazwę Ciechocinek.
Poważnie słonymi źródłami w okolicy Ciechocinka zainteresowano się po rozbiorach, kiedy żupy wielickie znalazły się w zaborze austriackim i przestały zaopatrywać resztę kraju w sól.
Niedostatek soli na Kujawach był tak dokuczliwy, że zebrana na sejmiku szlachta w lutym 1790 roku w Radziejewie powzięła uchwałę o potrzebie budowy warzelni soli. "Gdy więc okazało się, że w województwach naszych jest słona woda na królewszczyźnie Słońsk zwanej - głosi uchwała - z której sól warzona być może ..., przeto posłowie nasi domagać się będą zalecenia prześwietnej komisji skarbowej, aby tę fabrykę krajowi wielce użyteczną rozpoczęła". Wniosek posłów kujawskich został przyjęty przez Sejm czteroletni, który uchwałą z dnia 5 marca 1791 roku zwaną "Uchwała solną" nakazał rozpoczęcie poszukiwań źródeł solnych. Pierwsze prace pod wsią Ciechocinek obok Błońska rozpoczęto już w tym samym roku. używano wówczas narzędzi wiertniczych wypożyczonych z Gdańska osiągając głębokość około 64m.
Upadek Rzeczpospolitej spowodował przerwanie rozpoczętych prac, które podjęte po zajęciu tych ziem przez Prusaków w 1798 roku. Badaniami miejscowych źródeł zajmował się znany geograf i mineralog prof. Aleksander Humboldt. Po wojnie francusko-pruskiej dobra do których należał Ciechocinek otrzymał za zasługi wojenne od Napoleona marszałek Michał Soult, który prowadził rabunkową gospodarkę źródeł. W 1812 roku Rząd Królestwa Polskiego podjął decyzję o przejęciu gruntów słońsko-ciechocińskich i upoważnił ministra przychodów i skarbu do ich nabycia na rzecz królestwa po skasowaniu donacji napoleońskiej w 1813 roku.
Inspiracją do dalszych działań w poszukiwaniu skarbów mineralnych tych ziem było słynne dzieło Stanisława Staszica wydane w 1805r. " O ziemiorództwie gór dawnej Sarmacji a później Polski". S. Staszic jako dyrektor departamentu górnictwa i kruszców wspiera naukowo działalność ministra Skarbu Ksawerego Druckiego-Lubeckiego, który inspiruje szereg aktów prawnych rządu Królestwa Kongresowego kładącego podwaliny pod rozwój przemysłu solnego warunkującego rozwój późniejszego zdrojowiska ciechocińskiego.
W 1823 roku przyznano pierwsze kredyty na kontynuowanie prac badawczych nowe wiercenia w Ciechocinku, budowę i rozbudowę "warzelniów” i zainstalowanie w nich "machin" parowych oraz wybudowanie dwóch pierwszych tężni. W latach 1827-1829 wybudowano dwie tężnie solankowe o długości 652 i 723 m. trzecią tężnie zbudowano w 1859. tworzą one jeden z największych kompleksów tężniowych w Europie o łącznej długości 1741 m i 59 tys. m3. Do ich budowy zużyto około 19 tysięcy m3 drewna w tym 12 tysięcy sosen i 10 tysięcy pali dębowych średnicy 40 - 50 cm głęboko wkopanych w ziemię. Budowniczym tężni był inżynier i radca górniczy Jakub Graff.
Tężnie są to właściwie ogromne rusztowania, w których poziomo ułożone są gałęzie tarcicy, po których z góry sączy się w dół solanka i parując po drodze osiąga stężenie z 9 do 30 %. Tak stężona wędruje rurociągiem do warzelni gdzie podlega ostatecznemu procesowi odparowania dając w rezultacie czystą sól kuchenną. Rozpryskująca się solanka tworzy wokół tężni swoisty mikroklimat, który jest jednym z podstawowych czynników leczniczych uzdrowiska, do którego pierwsi kuracjusze na kąpiele solankowe przybyli już w 1827r.
W 1828 za poradą lekarzy do Ciechocinka na kąpiele solne wysłane zostały dla podratowania zdrowia dzieci księcia Lubeckiego. Pierwszym lekarzem, który praktycznie zaczął tu działalność balneologiczną był Michał Nowacki poddając kuracji w solankach własne dzieci. jednakże za oficjalną datę powstania Uzdrowiska w Ciechocinku przyjęto rok 1836, w którym to roku zainstalowano pierwsze cztery miedziane wanny w miejscowej austerii czyli po prostu karczmie. W owych wannach zażywało kąpieli pierwszych 120 oficjalnych kuracjuszy. Inni kuracjusze kąpali się "prywatnie" w beczkach wypełnionych solanką donoszoną w konwiach ze słonych źródeł.
W 1842 oddano do użytku w zaadoptowanych budynkach łazienki zwane "bankowym" a 1849 wybudowano już specjalny budynek przeznaczony na łazienki lecznicze i mieszczący 36 wanien. Wielce zasłużonym lekarzem dla rozwoju Uzdrowiska był pierwszy lekarz zakładu wód mineralnych, mianowany w 1845 roku dr Roman Ignatowski autor dzieła "O wodach słonych Ciechocinka, jej działaniu i zastosowaniu lekarskim".
Rośnie sława ciechocińskich wód, a z nią rozrasta się uzdrowisko. Powstają nowe zakłady lecznicze dla potrzeb chorych wyposażone w urządzenia do zabiegów świetlnych i elektrycznych, błotnych, wodoleczniczych, sale do gimnastyki leczniczej, a także szpitale, kolonie dziecięce oraz pensjonaty, wille i inne obiekty służące kuracjuszom. Rozwija się życie kulturalne. Już w 1838 r. odbyło się tu pierwsze przedstawienie dla kuracjuszy. W roku 1890 stanął wg projektu znanego architekta Schimmelfenniga budynek teatralny posiadający 240 miejsc.
Występowali w Ciechocinku znakomici przedstawiciele świta artystycznego - Wanda Siemaszkowa, Adolfina Zimajer, Stefania Górska, Juliusz Osterwa, Adam Didur, Wiktoria Kamecka i wielu innych. Ciechocinek miał swoją prasę. Wychodzący w 1906 roku "Kurier Ciechociński" był jednym z pierwszych czasopism lokalnych.
Do II wojny światowej Ciechocinek był uzdrowiskiem czynnym tylko w okresie letnim (sezon trwał od maja do września). Od najwcześniejszych lat swego istnienia posiadał Ciechocinek status uzdrowiska państwowego jednak w części hotelowej do 1939r. zdecydowaną większość stanowiły wille i pensjonaty prywatne. Do dziś zresztą można zauważyć kilka typowych architektonicznie, zabytkowych pensjonatów z przełomu wieku.
Wybuch drugiej wojny światowej w 1939 roku przyniósł kolejne zmiany w funkcjonowaniu uzdrowiska, Nazwę Ciechocinka zmieniono na niemiecką nazwę Hermannsbad. Uzdrowisko pełniło funkcję szpitala wojskowego dla Niemców. Porównując miejscowe źródła solankowe ze źródłami na terenie Rzeszy, niemieccy specjaliści ocenili bardzo wysoko ich jakość i z tego względu uzdrowisko pełniło też rolę kurortu wyłącznie dla obywateli niemieckich.
Po wyzwoleniu w 21 stycznia 1945 roku przystąpiono szybko do reaktywowania uzdrowiska. Na szczęście wojna nie dokonała wielkiego spustoszenia, ocalały najważniejsze dla prowadzenia działalności leczniczej obiekty.
Autor: Tadeusz Wojtaszek
(zdjęcia pochodzą ze strony interenetowej: http://www.miastociechocinek.com/pl,galerie,stare_zdjecia_ciechocinka,2.html)
