Na ziemiach polskich, blisko 150 lat pozostających pod zaborami, rozlewnictwo nie miało dobrych warunków do rozwoju. Ograniczał go brak finansów oraz silnie działająca konkurencja rozlewni z Czech i Niemiec. Mimo to, w 1806 r. w Krynicy-Zdroju powstaje pierwsza rozlewnia wód leczniczych w naszym kraju. Była ona zaopatrywana w wodę ze źródła Zdrój Główny, które nadal jest wykorzystywane do tego celu (na bazie wody z tego źródła obecnie butelkowana jest naturalna woda mineralna Kryniczanka).
Zaledwie rok po uruchomieniu rozlewni rozpoczęto sprzedaż wody w naczyniach kamionkowych, tak zwanych wówczas flaszkach. To właśnie w Krynicy-Zdrój w 1858 r. po raz pierwszy w produkcji wód butelkowanych zastosowano dwutlenek węgla, a w 1864 r. opracowano pierwszy akt prawny, zawierający m.in. zalecenia dotyczące rozlewania i wysyłania wód butelkowanych. Początkowo woda z Krynicy nie cieszyła się jednak powszechnym uznaniem. Dopiero w 1872 r. zdobyła brązowy medal na wystawie lekarsko-przyrodniczej, co zapoczątkowało jej krajową i zagraniczną sławę.
Po uruchomieniu rozlewni w Krynicy-Zdrój szybko powstawały kolejne w Krościenku n/Dunajcem (1829 r.), Iwoniczu-Zdroju (1856 r.), Szczawnicy (1860 r.) i Wysowej-Zdroju (1860 r.). Poza Karpatami pierwsza rozlewnia wód leczniczych powstała w Ciechocinku w 1902 r.
Okres międzywojenny
Pierwsza wojna światowa kompletnie zniszczyła jeszcze raczkujące polskie rozlewnictwo. Jednak w odradzającej się Polska szybko uruchomiono ponownie istniejące wcześniej rozlewnie m.in. w Krynicy-Zdroju, Szczawnicy, Ciechocinku oraz Iwoniczu-Zdroju. Powstał także nowy zakład w Szczawie.
Duże znaczenie dla polskiego rozlewnictwa miał powołany do życia w 1910 r. w Warszawie Krajowy Związek Zdrojowisk i Uzdrowisk. Organizacja zajmowała się promocją wód butelkowanych i ich sprzedażą. Przy związku uruchomiono także hurtową sprzedaż i pijalnię wód w Warszawie.
Do końca lat 30-tych XX w. w Polsce funkcjonowało już 9 rozlewni, poza jednym przypadkiem (Ostromecko) zlokalizowanych w miejscowościach uzdrowiskowych. Produkcja wód w tych latach wynosiła ok. 400 tys. butelek roczne.
Po II wojnie światowej
Po zmianie granic Polski w wyniku drugiej wojny światowej część rozlewni m.in. Truskawiec, Niemirów, Lubień i Morszyn znalazła się na terenie Ukrainy. Przybyły za to nowe rozlewnie – w Polanicy-Zdroju i Szczawnie-Zdroju. Swoją działalność zakończyły zaś rozlewnie w Inowrocławiu i Iwoniczu.
Produkcja wód butelkowanych mimo to systematycznie wzrastała. Rozkwit branży przypadł na lata 60-te XX w., kiedy to uruchomiono 8 nowych rozlewni podziemnych wód leczniczych w uzdrowiskach, m.in. w Busku-Zdroju. W miarę wzrostu produkcji wód butelkowanych powstała potrzeba poszukiwań nowych zasobów wód podziemnych. Powstało wiele nowych ujęć m.in. w Jeleniowie, Czerniawie, Szczawnie, Polanicy, Połczynie, Kołobrzegu, Ciechocinku, Busku, Wysowej, Rymanowie i Grodzisku Wielkopolskim. W efekcie prac ilość rozlewni uzdrowiskowych wzrosła do 18. Stały wzrost produkcji był możliwy dzięki modernizacji zakładów i ich rozbudowie oraz instalacji maszyn o większej wydajności.
Mimo to Polska pozostawała nadal daleko w tyle za innymi krajami europejskimi. W 1970 r. na jednego mieszkańca przypadały w naszym kraju zaledwie 2 litry wody rocznie, podczas gdy we Francji było to 45 litrów, w RFN 32 litry, w Czechosłowacji 15 litrów, a w Bułgarii 10 litrów.
Lata 90-te i czasy obecne
Lata 80. nie przyniosły większego rozwoju rozlewnictwa, a liczba rozlewni i ich stan techniczny pozostawały na stałym poziomie. Dopiero na początku lat 90. nastąpił boom na rynku wód i napojów. Zaczęło powstawać coraz więcej rozlewni prywatnych, m.in. w Tyliczu, gdzie zastosowano jedną z najnowocześniejszych, włoskich linii produkcyjnych. Stopniowo proces produkcji został całkowicie zautomatyzowany.
Jednak po zmianach polityczno-gospodarczych z 1989 r. produkcja wody gwałtownie się obniżyła. Jednocześnie powstały nowoczesne rozlewnie Nałęczowianka, Multi Vita i Żywiec Zdrój, które oprócz maszyn nowej generacji wprowadziły opakowania PET, powoli wypierające butelki szklane.
Do 1990 r. istniało w Polsce ok. 50 rozlewni, pod koniec lat 90. było ich już blisko 300. Obecnie działa ich ok. 230. W efekcie przemian gospodarczych z 17 rozlewni uzdrowiskowych działających na przełomie lat 80-tych i 90-tych XX w. dziś istnieje tylko 7: Busko-Zdrój, Ciechocinek, Krynica-Zdrój, Polanica-Zdrój, Rymanów-Zdrój, Wieniec-Zdrój (butelkowane wody zwykłe), Wysowa-Zdrój.
Źródło:
Polska Federacja Producentów Żywności
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB)